Page 8 - เรื่อง วัสดุวัฒนธรรม ปูนโบราณ จิตรกรรมฝาผนัง และอาณาจักรทวารวดี
P. 8
4
ภาพที่ 2 การหลุดร่อนของชั้นสีและการโป่งพองของปูนฉาบจิตรกรรมฝาผนังวัดภุมรินทร์ราชปักษ กรุงเทพ ฯ
ี
1.1 งานวิจัยของไทยที่เกี่ยวข้องกบปูนโบราณ
ั
มีการน าปูนขาวเปลือกหอย ซึ่งเป็นวัตถุดิบที่ใช้ในการเตรียมปูนเลียนแบบปูนโบราณมาวิเคราะห์ด้วย
เทคนิคทางวิทยาศาสตร์ พบว่าปูนขาวจากเปลือกหอยมีองค์ประกอบทางเคมีเหมือนกับปูนขาวจากหินแต่มี
ขนาดและรูปร่างผลึกแตกต่างกัน (สุขกมล วงศ์สวรรค์, 2545) นอกจากนี้ยังมีการวิเคราะห์องค์ประกอบทาง
เคมีของปูนโบราณจากภาคต่างๆ ของไทย พบว่ามีปูนขาว ทรายและเส้นใยในอัตราส่วนที่แตกต่างกัน แต่ไม่พบ
กาว ทั้งนี้สันนิษฐานว่ากาวซึ่งเป็นสารประกอบอินทรีย์เกิดการสลายตัวผ่านกาลเวลาอันยาวนาน (นพวัฒน์ สม
พน, 2540) มีการรวบรวมสูตรปูนโบราณของไทย ได้สูตรปูนก่อและปูนฉาบ 9 สูตร ปูนปั้น 48 สูตร และมีการ
ื้
ทดสอบสมบัติพื้นฐานและสมบัติเชิงกลของสูตรปูนเลียนแบบปูนโบราณทั้งหมด 3 สูตร พบว่าปูนเลียนแบบปูน
โบราณมีระยะการก่อตัวช้ากว่า มีอัตราการดูดซึมน้ าและหดตัวสูงกว่าปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์ รวมทั้งรับแรงอัด
และแรงดึงได้น้อยกว่าปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์ แต่เมื่อทิ้งไว้เป็นระยะเวลาที่ยาวนานขึ้น ปูนโบราณจะมีความ
คงทนแข็งแรง มีความพรุนตัว ระบายน้ าและความชื้นได้ดีกว่าปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์ (ดวงฤดี ศุภติมัสโร,
2557)
1.2 การใช้ปูนโบราณในการซ่อมแซมโบราณสถานของไทย
มีหลักฐานการน าปูนซีเมนต์มาใช้ในการอนุรักษฟื้นฟูโบราณสถานในพระนครศรีอยุธยาโดยกรมศิลปากร
์
ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2478 ในระยะต่อมาพบความเสียหายอันเนื่องมาจากการใชปูนซีเมนต ท าใหในปจจุบันกรม
ศิลปากรไดก าหนดใหใชปูนขาวหมักแบบโบราณและปูนขาวผสมปูนซีเมนตขาว (ในปูนสอ) ส าหรับการบูรณะ
โบราณสถานในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา (FAD, 2012a) มีการน าปูนขาวหมักผสมกับทราย เคซีน
แอมโมเนียมคาร์บอเนต และสีฝุ่น ในการซ่อมแซมประติมากรรมปูนปั้นวัดจุฬามณ จ. พิษณุโลก และยังมีการ
ี
น าปูนขาวผสมกับพอลิไวนิลแอลกอฮอล์มาซ่อมแซมปูนปั้นในส่วนที่เป็นโพรงอีกด้วย (ตระกูล ร้อยแก้ว, 2545)
1.3 ชนิดและองค์ประกอบของปูนโบราณ
ปูนหมัก (Lime Putty) เป็นวัสดุที่มีบทบาทส าคัญในสถาปัตยกรรมไทยโบราณ ใช้ในการก่อสร้าง
โบราณสถานต่างๆ โดยน าปูนหมักไปผสมกับทราย ใช้เป็นวัสดุเชื่อมประสาน เรียกว่า ปูนสอ (Mortar) และ
เมื่อน าปูนหมักไปผสมกับทรายและเส้นใย เป็นวัสดุฉาบผิวเรียกว่า ปูนฉาบ (Plaster) นอกจากนี้ยังมีการน าปูน
