Page 30 - เรื่อง วัสดุวัฒนธรรม ปูนโบราณ จิตรกรรมฝาผนัง และอาณาจักรทวารวดี

26

2+
การทดสอบ Pb ในสารละลาย สามารถใช้สารละลาย KI (เป็นสารเคมีเฉพาะ*) หยดลงไปในสารละลายของ
ตะกั่วขาว (หลังจากหยดสารละลายกรดเจือจาง) จะเกิดตะกอนสีเหลืองของ PbI ดังสมการปฏิกิริยาต่อไปนี้ :
2
2+
Pb (aq) + KI(aq) --------> PbI (s)
2

4.8.4 แดงชาด (HgS)

แดงชาดถูกใช้อย่างกว้างขวางในจิตรกรรมไทย อาจใช้เป็นสีเดียวหรือน าไปผสมกับสีอื่น ดังนั้นในการ
วิเคราะห์สีจากงานจิตรกรรมโบราณอาจพบแดงชาติผสมกับสีอื่น เช่น ตะกั่วขาวหรือหรดาล (As S ) แดงชาด
2 3
ไม่เกดปฏิกิริยากับทั้งกรดเกลือและกรดดินประสิว และไม่เกิดปฏิกิริยากับเบสซึ่งเป็นสารเคมีหลัก แต่ HgS
ิ
2-
เกิดการละลายในสารเคมีเฉพาะ คือสารละลาย KI ในกรดแก่ ได้ HgI (aq) (Gettens, Feller & Chase,
4
2012)

4.8.5 Prussian blue (Fe [Fe(CN) ] )
6 3
4
Prussian blue มีสูตรเคมีเป็น Fe [Fe(CN) ] เป็นสีน้ าเงินสังเคราะห์ที่ใช้ในงานจิตรกรรมสมัยใหม่ เริ่ม
6 3
4
ิ
ใช้มาตั้งแต่ต้น ค.ศ. 1700 ละลายได้ในกรด ไม่ละลายในเบส แต่เกดปฏิกิริยากับเบสได้ตะกอนสีน้ าตาลแดง
4
ของ Fe(OH) และไอออนเชิงซ้อน hexacyanoferrate(II) ([Fe(CN) ] ¯) (Berrie, 2012; Pierna &
6
3
Martínez, 2018)
การละลายในกรด:

Fe [Fe(CN) ] (aq) + 18HCl(aq) (หรือ 18HNO (aq)) → 3FeCl (aq) + 4FeCl (aq) + 18HCN(g)
3
3
2
6 3
4
ปฏิกิริยากับเบส:
Fe [Fe(CN) ] (aq) + 3NaOH(aq) → Fe(OH) (s) + Na [Fe(CN) ](aq)
6 3
6
4
3
4

4.8.6 มาลาไคต์ (Cu CO (OH) )
2
3
2
มาลาไคต์เป็นแร่คอปเปอร์คาร์บอเนตมีสีเขียว มีสูตรเคมีเป็น Cu CO (OH) มีการใช้มาลาไคต์ในการ
2
2
3
เขียนภาพในยุโรป แต่นิยมน้อยกว่า azurite เนื่องจากเมื่อถูกบดละเอียดจะให้สีเขียวที่ออนมากเมื่อเทียบกับ
่
azurite ละลายได้ดีในกรด (Gettens & Fitzhugh, 2012; Shabani, Irannajad, & Azadmehr, 2012;
Nicol, 2018)
Cu CO (OH) (s) + 4HCl(aq) → 2CuCl (aq) + CO (g) + 3H O(l)
2
2
3
2

2
2
Cu CO (OH) (s) + 4HNO (aq) → 2Cu(NO ) (aq) + CO (g) + 3H O(l)
2
3
2
2
2
3 2
3

ไม่ละลายในเบส แต่เกิดปฏิกิริยาได้ดังสมการ (Rompaey & Vereecken, 1977) :
Cu CO (OH) (s) + 2NaOH(aq) → 2Cu(OH) (s) + Na CO (aq)
3
2
3
2
2
2

2CuO(s)
Cu(OH) เกิดการเปลี่ยนแปลงต่อได้ tenorite (CuO)
2