Page 15 - เรื่อง วัสดุวัฒนธรรม ปูนโบราณ จิตรกรรมฝาผนัง และอาณาจักรทวารวดี

11

(ground layer) ด้วยดินสอพองผสมกับกาวมะขาม ผสมสีกับยางมะขวิด แล้วเขียนบนพื้นดินสอพองที่แห้ง
แล้ว

2.2 สีฝุ่นที่ใช้ในจิตรกรรมฝาผนัง
จิตรกรรมฝาผนังบนพื้นปูน แบ่งเป็นสามชั้นดังนี้

1. ชั้นปูนต า เตรียมจากปูนหมัก ผสมเส้นใยกระดาษ กาวหนังสัตว์ และกาวน้ าอ้อย

2. ชั้นรองพื้น ส่วนชั้นรองพื้นของไทยโบราณนิยมใช้กาวเม็ดมะขาม ผสมกับดินสอพองเป็นหลัก
3. ชั้นสี น าสีโบราณที่ได้จากดิน หิน แร่ ยางไม้หรือเลือดของสัตว์มาผสมกับกาวจากพืช เช่น กาวกระถิน

กาวธนนไชย กาวมะขวิด กาวมะตูม และกาวสนฉัตร เป็นต้น
ส าหรับสีที่น ามาใช้ในงานจิตรกรรม (Eremin, 2008; Prasartset, 1996; Giaccai, 2007; Muñoz,

José, Castillo Martínez, 2018) นั้นมีที่มาหลากหลายดังรายละเอียดต่อไปนี้

สีด า: ได้จากเขม่า เช่น เขม่าน้ ามันยาง (เป็นผงละเอียด) และเขม่าจากการเผากระดูกสัตว์ เช่น งาช้าง
สีแดง: มีแหล่งที่มาหลากหลายดังนี้

ี
1. ได้จากดินแดง (red ochre) มีสีแดงคล้ าและเนื้อสีหยาบ เป็นดินที่มีส่วนผสมของแร่ฮมาไทต์
(hematite, Fe O ) ซึ่งท าให้ดินมีสีแดง ส าหรับสีดินแดงจากอินเดียเรียกดินแดงเทศ ดินแดงจากจีน
2 3
เรียกว่าตัวเปี้ย

2. ได้จากเมล็ดของต้นชาดหรคุณ สารให้สีมีชื่อทางเคมีว่า “iron pyrites” (FeS )
2
3. แดงชาดจากแร่ cinnabar หรือชื่อทางเคมีว่า mercury (II) sulfide (HgS)

4. สีเสน หรือตะกั่วแดง (minium, Pb(II) Pb(IV)O ) มีสีแดงอมส้มหรืออมเหลืองคล้ายลูกพิกุล
4
2
สีขาว: มีแหล่งที่มาหลากหลายดังนี้
1. ปูนขาว (CaCO ) ปูนขาวที่เรารู้จักดีคือ ดินสอพอง โดยทั่วไปนิยมน าดินสอพองมาท าเป็นส่วน
3
ของรองพื้นในงานจิตรกรรม เตรียมจากดินสอพองที่น ามาแช่น้ าแล้วกรองจนได้เนื้อปูนที่สะอาดและเนื้อ
ละเอียด น ามาผสมกับกาวมะขาม

2. ดินขาว (kaolin, (Al Si O (OH) )) เผาให้สุกและบดให้ละเอียดกรองเอากากออก จะได้เนื้อสีที่
2 2 5
4
ขาวละเอียด
3. ขาวตะกั่ว หรือ Hydrocerussite (lead carbonate, PbCO ) ท าจากตะกั่วตัดเป็นแผ่นเล็กๆ
3
แล้วเติมน้ าส้มสายชูลงไปในภาชนะปิดที่เจาะรูเล็กๆไว้ ทิ้งไว้ประมาณ 10 วัน จะได้ ผงสีขาวของขาว

ตะกั่ว (Holley, 1909) สีขาวตะกั่วนี้จะเกิดการเสื่อมสภาพเปลี่ยนเป็นสีคล้ า เนื่องจากขาวตะกั่วท า
ปฏิกิริยากับแก๊สไฮโดรเจนซัลไฟด์ (H S) ในอากาศเกิดเป็น lead sulfide (PbS) ซึ่งมีสีด า
2
4. BaSO มักใช้ในการผสมกบสีอื่นๆ เช่น สีเขียว น้ าเงิน เหลืองตะกั่ว
ั
4
สีเหลือง: มีแหล่งที่มาหลากหลายดังนี้