Page 41 - คู่มือกิจกรรม งาน workshop วิทยาศาสตร์กับงานอนุรักษ์ศิลปกรรมไทย

38

็
้
่

ั
ู
3. ขาวตะกั่ว (lead carbonate, PbCO ) ทาจากตะกั่วตดเป็นแผนเลกๆแลวเตมน้ าสมสายชลงไปใน
้
ิ
3
ื
ิ้
็
ี่
ี
ี
้
ุ่
ภาชนะปิดทเจาะรูเลกๆไว้ ทงไว้หกเดอนจะไดฝนขาวฟูเป็นผงสขาวละเอียด สขาวตะกั่วนี้จะเกิดการ
์
เสื่อมสภาพเปลี่ยนเป็นสีคล้ า เนื่องจากขาวตะกั่วท าปฏกิริยากับแก๊สไฮโดรเจนซัลไฟด (H S)ในอากาศเกิดเป็น
ิ
2
lead sulfide (PbS) ซึ่งมีสีด า
สีเหลือง : มีแหล่งที่มาหลากหลายดังนี้
์
ิ
ิ
ี่
ั
์
ี่
์
1. ดนเหลองเป็นดนทมีองคประกอบของแร่ลโมไนท (limonite) ซึ่งเป็นแร่ผสมทมีองคประกอบหลก
ื
ิ
เป็น iron oxide hydroxide (-FeOOH) ต้องน าดินเหลืองมาบดจนได้เนื้อสีละเอียด ดินเหลืองนี้ชางโบราณ
่
ปั้นเป็นแท่งดินสอเขียนบนกระดานชนวน
ั
ั
์
่
่
2. ได้จากยางรงค (Gamboge) โดยสบตนรงคเอายางมากรองใสกระบอกไม้ไผสด ย่างไฟอ่อนให้ร้อน
์
ระอุ พอน้ ายางแข็งเป็นก้อนแล้ว ทิ้งไว้ให้เย็น จึงผ่าไม้ไผ่ออกได้แท่งสีรงค์รูปทรงกระบอก เวลาใชเอามาฝนกับ
้
น้ าจะได้สีเหลืองไม่ต้องผสมกาว
3. ได้จากก้อนแร่หรดาล (Orpiment, As S ) เวลาใช้ต้องน ามาบดละเอียดและผสมกาว
2 3
ี่
้
4. ไดจาก lead-tin yellow มีสองชนิด ชนิดท 1 เป็นสารประกอบ stannate ของตะกั่ว (lead
stannate, Pb SnO ) ชนิดที่ 2 เป็นสารประกอบซิลิเกตของตะกั่วและดีบุก (Pb(Sn,Si)O )
3
4
2
เขียว : มีหลายชนิดดังนี้
ื
1. สีเขียวตังแชจากสนิมโลหะทองแดง โดยน าเส้นทองแดงทมาใส่ในภาชนะแก้วทมีกรดเกลอเพื่อให้กัด
ี่
ี่
ทองแดงจนเป็นผง ล้างน้ า กรองจนหมดความเป็นกรด
์
2. สีเขียวตังแชจากแร่มาลาไคต (Cu CO (OH) )
2
3
2
3. สีเขียวใบแคได้จากการน ายางรงค์ผสมกับเขม่าหรือหมึกจีน
สีคราม:
1. ได้จากพืชคือต้นคราม (Indigo) และฮ่อม (Baphicacanthus cusia Brem)
2. ได้จากแร่ลาพิส ลาซูรี (lapis lazuli) และอะซูไรท์ (Cu (CO ) (OH) )
2
3 2
3

การสร้างจิตรกรรมฝาผนังของช่างไทยสมัยโบราณ
1. การท าปูนหมัก หมักปูนขาว (CaO) ที่จะใช้ฉาบผนังไว้ราว 2 เดือน หรือนานกว่านั้น ระหว่างการ
หมัก จะต้องหมั่นเปลี่ยนน้ า จนปูนขาวเปลี่ยนเป็น Ca(OH) ซึ่งมีสมบัติเป็นด่าง สามารถตรวจสอบด้วย
2
กระดาษขมิ้น (จะเปลี่ยนจากสีเหลืองเป็นสีส้มแดง) หรือกระดาษวัด pH
2. น าปูนหมักมาผสมกับน้ าอ้อยเคี่ยว และกาวจากยางไม้ หรือจากหนังสัตว์ และผสมทรายบดละเอียด
ส่วนผสมทั้งหมดนี้จะท าให้ปูนฉาบแข็งเหนียว เมื่อน ามาฉาบบนแผ่นอิฐจะไดผิวเรียบเป็นมันดังรูปต่อไปนี้
้